De Tuin Der Lusten
Bekender dan de Nachtwacht
Bekender dan de Nachtwacht, al staan we daar in Nederland niet vaak genoeg bij stil. We hebben het over De Tuin der Lusten (The Garden of Delights, Der Garten der Freuden, Le Jardin des Délices). Iedereen die je ernaar vraagt, heeft er een beeld bij, ook als ze het stuk nog nooit hebben gezien. Veel kunstenaars gebruiken het als inspiratiebron. Hoewel eeuwenoud, is het nog steeds relevant. De thematiek is namelijk tijdloos.
Het schilderij is een drieluik. Vroeger hing het in het Kasteel van Breda. Daar bleef het gesloten en ging het alleen open wanneer het juiste gezelschap zich verzameld had. Het werd gebruikt als conversation piece: een aanleiding voor een goed gesprek met de mensen die uitverkoren waren om het te zien.
Dat gesprek ging vermoedelijk over de lusten die ons verleiden. En als we ons tegoed doen aan deze lusten – te veel, te vaak – over de kans dat we terechtkomen in de hel.
Het selecte gezelschap voerde een gesprek op niveau over de schepping van de aarde, het beloofde land, de verleidingen van de lust, de zonden die we daarmee plegen, en de hel waarin we door onzedelijk gedrag terecht zouden kunnen komen.
De Tuin der Lusten werd gemaakt door Jeroen Bosch, oftewel Jheronimus Bosch. Hij ging de geschiedenis in als den duvelmakere (de schepper van duivels) en als schilder van satirische voorstellingen. Hij heeft echter vooral betekenis als vernieuwer van de beeldtaal. Op fantasievolle wijze gaf hij invulling aan gangbare motieven en bedacht hij een reeks nieuwe voorstellingen. Het gevolg hiervan is dat de precieze betekenis van een deel van zijn werk onbekend is gebleven.
Het gesprek over lust en het taboe daarop is nog steeds relevant. Onze podcast Vooruit naar het verleden gaat in dit tweede seizoen dan ook op zoek naar een hedendaagse invulling van De Tuin der Lusten. In zes afleveringen onderzoeken we het leven van Graaf Engelbrecht II, De Tuin der Lusten en thema’s als kinderloosheid, lust, verboden liefde, geloof en de hel. Luister nu!